استرس به یکی از مشکلات عمده در جامعه امروز تبدیل شده است، به ویژه با وجود فشارهای اقتصادی، سیاست‌ها و نگرانی‌های روزافزون سلامتی. همه ما شنیده‌ایم که استرس برای سلامت روانی و برخی بیماری‌های جسمانی چقدر مضر است، اما چیزی که اکثر افراد نمی‌دانند این است که استرس می‌تواند به‌طور جدی بر سلامت دندان‌ها نیز تأثیر بگذارد. استرس بیش از حد می‌تواند به دندان‌ها و لثه‌های شما آسیب جدی وارد کند. در ادامه لیستی از روش‌هایی که استرس می‌تواند روی دندان‌های شما تأثیر بگذارد و نکاتی برای مدیریت آن آورده شده است.
1. دندان‌قروچه
یکی از بزرگترین ارتباطات بین استرس و دندان‌ها به شکل دندان‌قروچه (فشردن دندان‌ها) ظاهر می‌شود. دندان‌قروچه می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، اما شایع‌ترین علت آن استرس است. هنگامی که استرس دارید، ممکن است به‌طور ناخودآگاه هنگام خواب دندان‌های خود را به هم بفشارید یا فک خود را به جلو و عقب حرکت دهید. با گذشت زمان، دندان‌قروچه می‌تواند باعث سایش یا شکستن دندان‌ها شود و همچنین به مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) آسیب بزند. از آنجایی که دندان‌قروچه به دلیل استرس معمولاً در خواب رخ می‌دهد، ممکن است از انجام آن آگاه نباشید. با این حال، علائم رایج دندان‌قروچه که می‌توانید به آن‌ها توجه کنید، عبارتند از:
در حالی که دندان‌قروچه اغلب در هنگام خواب رخ می‌دهد، اما ممکن است در حالت بیداری نیز اتفاق بیفتد. هنگامی که در یک موقعیت استرس‌زا هستید، ممکن است متوجه شوید که فک خود را می‌فشارید. اگر هر یک از علائم فوق را مشاهده کرده‌اید، بررسی کنید که آیا در لحظات استرس در حالت بیداری نیز دندان‌های خود را به هم می‌فشارید یا خیر. اگر متوجه شدید که این کار را انجام می‌دهید، متوقف شوید و سعی کنید به روشی سالم‌تر با استرس خود مقابله کنید. دندانپزشکان نیز می‌توانند به شما یک محافظ دندان شبانه بدهند تا از دندان‌قروچه در خواب جلوگیری کنید.
2. آفت دهانی
زخم‌های آفتی که به‌عنوان آفت‌های دهانی شناخته می‌شوند، زخم‌های دردناکی هستند که بر روی بافت‌های داخلی دهان ظاهر می‌شوند. در حالی که علت دقیق آن‌ها هنوز مشخص نیست، تحقیقات نشان می‌دهند که استرس خطر بروز آفت دهانی را افزایش می‌دهد. این مسئله احتمالاً به دلیل تأثیر استرس بر سیستم ایمنی بدن است. باور بر این است که آفت‌های دهانی زمانی ایجاد می‌شوند که سیستم ایمنی به بافت‌های دهان حمله کرده و باعث تحلیل رفتن آن‌ها می‌شود. این زخم‌ها معمولاً طی ۱۰ تا ۱۴ روز به‌طور خودبه‌خود بهبود می‌یابند، اما در این مدت می‌توانند درد و ناراحتی زیادی ایجاد کنند. در زمان‌های استرس بالا، ممکن است متوجه ظهور یک آفت در گونه، داخل لب، روی یا زیر زبان، یا سقف نرم دهان خود شوید. این اتفاق به‌خصوص زمانی احتمال دارد رخ دهد که بیش از حد محکم مسواک بزنید، غذاهای تند یا اسیدی بخورید، یا یک آسیب جزئی مانند گاز گرفتن تصادفی گونه داشته باشید.
برای جلوگیری از آفت دهانی، بهترین روش کاهش استرس است تا سلامت دهان و دندان شما آسیب نبیند. اگر آفت دهانی ایجاد شد، می‌توانید از یک ماده بی‌حس‌کننده مانند اوراژل یا داروهای دیگر بدون نسخه استفاده کنید. همچنین شستشو با آب‌نمک می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
3. خشکی دهان
خشکی دهان یا زروستومیا به دلیل کاهش تولید بزاق رخ می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که استرس، اضطراب و افسردگی می‌توانند میزان تولید بزاق را کاهش داده و منجر به خشکی دهان شوند. بسیاری از افراد هنگام استرس از طریق دهان نفس می‌کشند، که این کار باعث خشکی بیشتر بافت‌های دهانی می‌شود. خشکی دهان ممکن است مشکل مهمی به نظر نرسد، اما تولید کافی بزاق برای سلامت دهان و دندان ضروری است. بزاق به شستشوی ذرات غذا و باکتری‌ها از دهان کمک کرده و از پوسیدگی دندان‌ها و التهاب لثه جلوگیری می‌کند. کمبود بزاق ناشی از خشکی دهان باعث می‌شود که باکتری‌ها و ذرات غذا در دهان باقی بمانند و خطر پوسیدگی دندان و خرابی را افزایش یابد.
برای مقابله با خشکی دهان می‌توانید آب فراوان بنوشید تا تولید بزاق افزایش یابد. شستشو با دهانشویه بدون الکل نیز می‌تواند به تسکین خشکی دهان کمک کند. اگر خشکی دهان پس از گذراندن دوره استرس ادامه پیدا کرد، با دندانپزشک مشورت کنید تا علت را تشخیص داده و راه‌حلی مناسب ارائه دهد.
4. بیماری لثه و عفونت
تحقیقات نشان داده‌اند که استرس تأثیرات پیچیده و مضری بر سیستم ایمنی بدن دارد. استرس می‌تواند توانایی بدن را در مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها، از جمله بیماری لثه، تضعیف کند. این ضعف سیستم ایمنی ناشی از استرس یکی از عوامل اصلی پیشرفت بیماری لثه است که می‌تواند از التهاب لثه (gingivitis) به بیماری پریودنتال (periodontitis) منتقل شود و خطر از دست دادن دندان‌ها را افزایش دهد. از طرف دیگر، عفونت‌های دهانی می‌توانند سیستم ایمنی بدن را حتی بیشتر از تأثیرات استرس تضعیف کنند. دهان به عنوان ورودی به بدن عمل می‌کند و نقطه‌ای برای ورود باکتری‌ها و میکروب‌ها از طریق لثه‌های ملتهب به جریان خون فراهم می‌کند.
بنابراین، بسیار مهم است که در زمان‌های استرس که سیستم ایمنی شما ضعیف‌تر شده، مراقبت ویژه‌ای از دندان‌ها و لثه‌های خود داشته باشید. مسواک زدن دو بار در روز و استفاده از نخ دندان به صورت روزانه می‌تواند پلاک‌ها (لایه‌ای از باکتری‌ها که باعث بیماری لثه می‌شود) را کنترل کرده و از آسیب به لثه‌ها جلوگیری کند. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای حفظ سلامت لثه‌ها و دندان‌ها بسیار ضروری است.
5. بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان
زمانی که تحت استرس شدید هستیم، معمولاً به خودمان بی‌توجهی می‌کنیم و مراقبت‌های شخصی‌مان به حاشیه می‌رود. این امر می‌تواند به دلیل کمبود زمان، انرژی، ظرفیت ذهنی یا منابع لازم برای انجام روال‌های معمول باشد. ساده‌ترین کارهایی که ابتدا فراموش می‌شوند، مانند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان هستند. عادات غذایی نیز ممکن است تغییر کند. زمانی که افراد تحت استرس قرار می‌گیرند، تمایل به مصرف غذاهای شیرین دارند که برای سلامت دهان و دندان مضر است، به‌ویژه اگر به‌طور منظم دندان‌های خود را مسواک نزنند و از نخ دندان استفاده نکنند. اگر بهداشت دهان و دندان به مدت طولانی نادیده گرفته شود، دهان شما عواقب آن را تجربه خواهد کرد. ممکن است دچار حفره‌های دندانی، بوی بد دهان، بیماری لثه و حتی از دست دادن دندان شوید. بسیار مهم است که حتی در زمان‌های استرس نیز به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت دهید تا از استرس اضافی ناشی از مشکلات بهداشت دهان جلوگیری کنید.
مدیریت استرس خود
اولین قدم برای مدیریت استرس، صداقت با خود در مورد احساسات و نحوه برخورد با آن‌هاست. اگر بتوانید زمان‌هایی را که تحت استرس هستید شناسایی کنید، می‌توانید مرحله بعدی را انتخاب کنید که شامل کاهش استرس و مدیریت آن به شیوه‌ای سالم باشد. اگر احساس می‌کنید که استرس شما از کنترل خارج شده و بر سلامت روانی و جسمی شما تأثیر منفی می‌گذارد، بهتر است از یک متخصص بهداشت روان کمک بگیرید.
در اینجا چند کار دیگر وجود دارد که می‌توانید برای مدیریت استرس خود انجام دهید:
- تنفس عمیق
- ورزش
- شل کردن عضلات با ماساژ یا حمام
- خواب کافی
- رژیم غذایی متعادل
- استراحت‌های کوتاه
- یوگا
- مدیتیشن
- گوش دادن به موسیقی
- اختصاص وقت برای سرگرمی‌ها
- حذف عوامل استرس‌زا
- صحبت کردن با دیگران
این فعالیت‌ها می‌توانند به شما در مدیریت استرس کمک کنند و در نهایت سلامت کلی شما را بهبود بخشند.
