بیماری پریودنتال به التهاب و عفونت لثه‌ها و استخوان‌های حمایت‌کننده دندان‌ها اشاره دارد. این بیماری می‌تواند ناشی از بهداشت نامناسب دهان و دندان باشد، اما برخی افراد به طور طبیعی بیشتر مستعد ابتلا به این نوع عفونت هستند. علائم ممکن است شامل بوی بد دهان، لق شدن دندان‌ها و خونریزی یا تورم لثه‌ها باشد. درمان‌های مختلفی بسته به شدت بیماری در دسترس است.
بیماری پریودنتال چیست؟
بیماری پریودنتال که به آن بیماری لثه نیز گفته می‌شود به التهاب و عفونت بافت‌های حمایت‌کننده دندان‌ها اشاره دارد. بهداشت نامناسب دهان می‌تواند منجر به بیماری لثه شود. با این حال، برخی افراد حتی با رعایت مناسب مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
بیماری پریودنتال چقدر شایع است؟
تقریباً نیمی از بزرگسالان در ایالات متحده به نوعی از بیماری لثه مبتلا هستند. این بیماری مهم‌ترین علت از دست دادن دندان‌ها است.
علائم و دلایل
علائم بیماری پریودنتال چیست؟
علائم بیماری پریودنتال ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- لثه‌های قرمز یا بنفش‌رنگ
- خونریزی
- درد و حساسیت
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- طعم ناخوشایند
- درد هنگام جویدن
- تحلیل لثه (لثه‌هایی که از دندان‌ها فاصله می‌گیرند)
- لق شدن دندان‌ها
- تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها در کنار هم
مراحل بیماری پریودنتال
لثه‌های سالم در لمس محکم هستند و خونریزی یا تورم ندارند. اما بیماری پریودنتال می‌تواند باعث تغییر رنگ (قرمز یا بنفش)، تورم و خونریزی لثه‌ها شود. اگر این بیماری درمان نشود، ممکن است به تخریب استخوان فک زیرین منجر شده و در نهایت باعث از دست دادن دندان‌ها شود.
تجزیه بافت‌های اطراف دندان‌ها به تدریج اتفاق می‌افتد. در واقع، بیشتر افراد در مراحل اولیه بیماری لثه درد را تجربه نمی‌کنند، به همین دلیل آگاهی از علائم هشداردهنده بسیار مهم است.
بیماری لثه دارای چهار مرحله است:
- التهاب لثه (ژنژیویت): این مرحله ابتدایی‌ترین مرحله بیماری لثه است. در این مرحله، لثه‌ها قرمز و متورم شده و ممکن است هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی کنند. در این مرحله، هیچ تخریب استخوانی وجود ندارد. بنابراین، التهاب لثه کاملاً قابل برگشت با درمان مناسب است.
- پریودنتیت خفیف: باکتری‌ها به زیر لثه‌ها نفوذ کرده و بر استخوان‌های حمایت‌کننده تأثیر می‌گذارند. لثه‌ها ممکن است از دندان‌ها فاصله بگیرند و کیست هایی اطراف دندان‌ها ایجاد کنند. پلاک و باکتری‌ها دوست دارند در این کیست ها پنهان شوند، جایی که مسواک و نخ دندان نمی‌توانند به آنها دسترسی پیدا کنند.
- پریودنتیت متوسط: اگر درمان نشود، باکتری‌ها شروع به تخریب رباط‌ها، بافت‌های نرم و استخوان‌هایی می‌کنند که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارند. ممکن است بوی بد دهان و چرک (عفونت) در ناحیه لثه‌ها مشاهده کنید. در این مرحله، برخی افراد ممکن است درد نیز تجربه کنند.
- پریودنتیت پیشرفته: با تشدید بیماری پریودنتال، از دست دادن استخوان ادامه می‌یابد. این می‌تواند باعث شل شدن دندان‌ها و در نهایت افتادن آنها شود.
اگر بیماری لثه به‌موقع درمان شود، قابل برگشت است. اما اگر به دلیل عفونت، استخوان اطراف دندان‌ها را از دست داده‌اید، بیماری به مرحله‌ای پیشرفته رسیده است که نمی‌توان آن را به طور کامل برگرداند. با این حال، می‌توانید با درمان مناسب و رعایت مداوم و دقیق بهداشت دهان و دندان، آن را مدیریت کنید.
چه چیزی باعث بیماری پریودنتال می‌شود؟
تجمع پلاک دندانی عامل شماره یک بیماری پریودنتال است. پلاک شامل انواع مختلفی از باکتری‌ها است که می‌تواند به لثه‌های شما عفونت وارد کند. به همین دلیل، اگر بهداشت دهان و دندان شما ضعیف باشد، احتمال ابتلا به بیماری لثه بیشتر است. در برخی افراد، ژن‌ها نقش مهمی در بیماری لثه دارند و می‌توانند نحوه پاسخ سیستم ایمنی به باکتری‌ها را تغییر دهند.
عوامل خطر بیماری لثه
عامل خطر به عواملی گفته می‌شود که احتمال ابتلا به یک بیماری یا وضعیت خاص را افزایش می‌دهند. عوامل خطر احتمالی بیماری پریودنتال شامل موارد زیر است:
- سیگار کشیدن یا استفاده از سایر محصولات تنباکو
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
- دیابت
- بیماری‌های خودایمنی، از جمله لوپوس، اسکلرودرمی و بیماری کرون
- تغییرات هورمونی، به‌ویژه در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی
- استرس
- ژنتیک (اگر والدین، پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها یا خواهر و برادرهای شما به بیماری لثه مبتلا بوده‌اند، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است)
- بیماری قلبی
آیا بیماری پریودنتال مسری است؟
باکتری‌های ایجادکننده بیماری لثه می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. در حالی که نمی‌توان بیماری لثه را از طریق تماس کوتاه و معمولی منتقل کرد، تماس مکرر و طولانی‌مدت از طریق بزاق (مانند بوسیدن) ممکن است خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را افزایش دهد.
پیامدهای بیماری پریودنتال چیست؟
بیماری پریودنتال اگر درمان نشود، بیماری لثه به بدتر شدن وضعیت بهداشت دهان و دندان ادامه می‌دهد و می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. این بیماری به یک چرخه معیوب از عفونت‌ها می‌انجامد که ممکن است در نهایت منجر به از دست دادن دندان‌ها شود.
تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که بیماری لثه تأثیر مستقیم بر سلامت کلی و رفاه فرد دارد. ارتباطی بین بیماری لثه و مشکلات بهداشتی دیگر مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت وجود دارد.
تشخیص و آزمایش‌ها
چگونه دندان‌پزشکان بیماری پریودنتال را تشخیص می‌دهند؟
دندان‌پزشک می‌تواند در خلال یک معاینه منظم تشخیص دهد که آیا به بیماری لثه مبتلا هستید یا خیر. آنها به بررسی پلاک تجمع‌یافته روی دندان‌ها و پرسیدن درباره علائم شما می‌پردازند. ممکن است شما را به یک پریودنتیست (متخصص لثه) برای ارزیابی و درمان بیشتر ارجاع دهند.
یک دندان‌پزشک یا پریودنتیست با استفاده از ابزاری به نام پروب پریودنتال عمق کیسه‌های اطراف دندان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. این اندازه‌گیری نشان می‌دهد که چقدر استخوان اطراف دندان‌ها را از دست داده‌اید. هرچه عمق کیسه‌ها بیشتر باشد، شدت بیماری لثه نیز بیشتر است. پریودنتیست همچنین بایت شما، میزان لق شدن دندان‌ها و میزان فاصله گرفتن لثه‌ها از دندان‌ها (تحلیل لثه) را بررسی می‌کند.
علاوه بر این، آنها رادیوگرافی دندانی انجام می‌دهند. این تصاویر مناطق از دست دادن استخوان را به طور دقیق نشان می‌دهند و می‌توانند به بررسی تغییرات استخوان در طول زمان با مقایسه رادیوگرافی‌های قدیمی‌تر کمک کنند.
مدیریت و درمان
آیا بیماری پریودنتال قابل درمان است؟
بیماری لثه قابل درمان نیست، اما با درمان مناسب قابل مدیریت است. نمی‌توانید بیماری لثه را کاملاً درمان کنید زیرا وقتی ساختار حمایت‌کننده اطراف دندان‌ها را از دست می‌دهید، معمولاً تمام آن را باز نمی‌گردانید. با این حال، درمان پریودنتال می‌تواند عفونت را کاهش داده و به بازسازی استخوان و بافت به میزان معقولی کمک کند.
یکی دیگر از عوامل مؤثر، ژنتیک است. انواع مختلفی از باکتری‌های دهانی وجود دارد و برخی افراد به طور طبیعی بیشتر مستعد ابتلا به نوعی از این باکتری‌ها هستند که باعث بیماری لثه می‌شود.
یک مرحله از بیماری لثه به طور کامل قابل برگشت است، ژنژیویت (بیماری پریودنتال بسیار زودرس). اگر ژنژیویت را زود شناسایی کنید، می‌توانید با تمیز کردن منظم دندان‌ها و رعایت دقیق بهداشت دهان آن را برگردانید.
بیماری پریودنتال چگونه درمان می‌شود؟
چندین روش درمانی برای بیماری پریودنتال وجود دارد. درمان مناسب برای شما بستگی به شدت وضعیت شما و چندین عامل دیگر دارد، از جمله:
- سلامت عمومی شما
- اینکه آیا سیگار می‌کشید یا نه
- درمان‌هایی که قبلاً دریافت کرده‌اید
تمیز کردن دندان و بهداشت دهان و دندان بهبود یافته
افرادی که دچار بیماری پریودنتال بسیار زودرس (ژنژیویت) هستند، ممکن است بتوانند وضعیت را با تمیز کردن منظم دندان‌ها و بهبود بهداشت دهان و دندان معکوس کنند. زیرا در این مرحله هنوز استخوانی از دست نرفته است، این روش محافظه‌کارانه باکتری‌های مضر دهانی را قبل از پیشرفت بیماری از بین می‌برد.
بهداشت مناسب دهان و دندان شامل مسواک زدن دو تا سه بار در روز، استفاده روزانه از نخ دندان و مراجعه به دندان‌پزشک برای معاینات و تمیز کردن منظم دندان‌ها است.
اسکیلینگ و پلنینگ ریشه
اسکیلینگ و پلنینگ ریشه مشابه تمیز کردن معمولی دندان‌ها است، اما این روش به عمق بیشتری زیر لثه‌ها می‌رود و پلاک و باکتری‌ها را از مکان‌هایی که مسواک و نخ دندان نمی‌توانند به آنها دسترسی پیدا کنند، پاک می‌کند. پریودنتیست‌ها این درمان را برای افرادی که دچار بیماری لثه خفیف هستند، توصیه می‌کنند.
در طول این روش، دندان پزشک پلاک را از روی دندان‌ها پاک کرده و سپس سطح ریشه‌ها را صاف می‌کند تا از چسبیدن مجدد باکتری‌ها جلوگیری کند. این عمل معمولاً در حداقل دو جلسه و با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
جراحی کاهش عمق کیسه‌ها
افرادی که دچار بیماری لثه متوسط تا پیشرفته هستند، ممکن است نیاز به جراحی کاهش عمق کیسه‌ها (که به آن جراحی استخوانی نیز گفته می‌شود) داشته باشند. هدف از این جراحی حذف پلاک و تارتارهایی است که به‌قدری عمیق زیر لثه‌ها قرار دارند که دندان پزشک نمی‌تواند به آنها دسترسی پیدا کند.
در طول این روش، پریودنتیست برشی در لثه‌های شما ایجاد کرده و یک فلپ می‌سازد. این کار به آنها اجازه می‌دهد تا به‌طور موقت لثه‌های شما را از ریشه‌های دندان‌ها دور کنند.
سپس، آنها پلاک، تارتار و باکتری‌ها را از روی ریشه‌های دندان‌ها پاک کرده و هر ناحیه زبر را صاف می‌کنند. پس از اتمام کار، لثه‌های شما را به جای اول خود برمی‌گردانند و برش را با بخیه می‌بندند.
اغلب، پریودنتیست‌ها جراحی کاهش عمق کیسه‌ها را با دیگر روش‌های بازسازی‌کننده، مانند پیوند استخوان، پیوند لثه یا بازسازی بافت هدایت‌شده ترکیب می‌کنند.
LANAP (روش جدید پیوست با لیزر)
برخی از پریودنتیست‌ها کاهش کیسه‌های لثه را با استفاده از روش LANAP نیز ارائه می‌دهند. این روش با استفاده از لیزر دستی، بیماری پریودنتیت را درمان می‌کند. لیزر به‌طور خاص بافت لثه بیمار را هدف قرار می‌دهد و در عین حال بافت سالم را دست‌نخورده باقی می‌گذارد.
LANAP یک جایگزین کمتر تهاجمی برای جراحی سنتی کاهش کیسه‌های لثه است، اما نتایج آن متفاوت بوده است.
پیوند استخوان
پریودنتیست ممکن است از پیوند استخوان دندان برای جایگزینی استخوانی که به دلیل بیماری لثه از دست داده‌اید استفاده کند. پس از تمیز کردن عفونت، ماده پیوند استخوان در مناطقی که استخوان فرسایش یافته قرار داده می‌شود. این ماده مانند یک داربست یا نگهدارنده فضا عمل می‌کند و به بدن شما زمان می‌دهد تا به مرور زمان استخوان جدید تولید کند.
پیوند لثه
اگر به دلیل بیماری پریودنتال بافت لثه را از دست داده‌اید، دندان‌پزشک شما ممکن است جراحی پیوند لثه یا پیوند بافت را توصیه کند. این روش برای پوشاندن ریشه‌های دندان نمایان شده و افزایش ضخامت خط لثه انجام می‌شود.
در این روش، پریودنتیست بافت جدیدی را به نواحی دچار پس‌روی لثه اضافه می‌کند. این بافت ممکن است از سقف دهان شما گرفته شود یا ممکن است از یک بانک مجاز استخوان و بافت خریداری شود.
بازسازی هدایت‌شده بافت (GTR)
پریودنتیست‌ها معمولاً بازسازی هدایت‌شده بافت (GTR) را همراه با پیوند استخوان استفاده می‌کنند. GTR به ترمیم نقص‌های پریودنتال (مناطق تخریب‌شده استخوان) کمک کرده و از رشد بافت نرم در این نواحی جلوگیری می‌کند.
در طول GTR، پریودنتیست یک غشای مصنوعی بین لثه‌ها و مواد پیوند استخوان تازه قرار داده‌شده قرار می‌دهد. از آنجایی که بافت نرم سریع‌تر از استخوان بازسازی می‌شود، این غشا فضا را باز نگه می‌دارد تا استخوان جدید به جای بافت نرم در آنجا رشد کند.
فیبرین غنی از پلاکت (PRF) و پلاسما غنی از پلاکت (PRP)
فیبرین غنی از پلاکت (PRF) و پلاسما غنی از پلاکت (PRP) حاوی فاکتورهای رشد هستند که به تسریع بهبود و بازسازی بافت کمک می‌کنند. پریودنتیست می‌تواند PRF و PRP را از یک نمونه کوچک خون شما به دست آورد. آنها نمونه خون را در سانتریفیوژ (دستگاهی که با چرخش سریع و نیروی گریز از مرکز کار می‌کند) می‌چرخانند تا پلاسمای غنی از پلاکت را از گلبول‌های قرمز جدا کنند. سپس PRP یا PRF را در محل جراحی قرار می‌دهند.
علاوه بر افزایش سرعت بهبود، این نوع درمان می‌تواند زمان بهبودی را کوتاه کرده و درد پس از جراحی را کاهش دهد. و از آنجا که از خون خودتان به دست می‌آید، کاملاً ایمن است.
پیشگیری
آیا می‌توانم از بیماری پریودنتال جلوگیری کنم؟
بله، در بیشتر موارد می‌توان با رعایت مداوم و صحیح بهداشت دهان و دندان از بیماری لثه پیشگیری کرد. برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی یا شرایط سلامتی دیگر، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری لثه هستند. در این موارد، ممکن است نیاز به تمیزکاری‌های مکرر توسط دندان‌پزشک خود داشته باشید.
چگونه می‌توانم خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را کاهش دهم؟
برای کاهش خطر ابتلا به بیماری لثه:
- دندان‌های خود را دو تا سه بار در روز مسواک بزنید
- هر روز بین دندان‌های خود را نخ دندان بکشید
- از دهانشویه ضدباکتری استفاده کنید
- از سیگار کشیدن و مصرف دیگر محصولات دخانی خودداری کنید
- به طور منظم برای تمیزکاری و معاینه به دندان‌پزشک مراجعه کنید
چشم‌انداز چشم‌انداز برای افراد مبتلا به بیماری پریودنتال چگونه است؟
بیماری پریودنتال تهدیدکننده زندگی نیست، اما می‌تواند به شرایط سلامت دیگری منجر شود که ممکن است نیاز به درمان داشته باشند، به‌ویژه اگر عفونت به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
بیماری لثه قابل درمان نیست، اما با درمان مناسب قابل مدیریت است. اگر به بیماری لثه مبتلا هستید، تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به شما کمک کند تا سلامت دهان خود را بهتر مدیریت کنید.
چه زمانی باید به دندان‌پزشک مراجعه کنم؟
اگر دچار خونریزی، حساسیت یا تورم لثه شدید، باید در اسرع وقت به دندان‌پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام بسیار مهم است. اگر به بیشتر از یک تمیزکاری معمولی دندان نیاز داشته باشید، دندان‌پزشک شما را برای درمان به یک پریودنتیست ارجاع خواهد داد.
اگر به بیماری لثه مبتلا هستید، در اینجا چند سوالی که می‌توانید از پریودنتیست خود بپرسید آورده شده است:
- در چه مرحله‌ای از بیماری لثه قرار دارم؟
- آیا به درمان جراحی نیاز دارم یا درمان غیرجراحی؟
- آیا گزینه‌های دندانپزشکی با آرام‌بخش را ارائه می‌دهید؟
- دوران بهبودی چقدر طول می‌کشد؟
- چه زمانی می‌توانم به کار یا مدرسه بازگردم؟
- هر چند وقت یک‌بار نیاز به تمیزکاری دندان دارم؟
بیماری لثه چگونه به نظر می‌رسد؟
علائم اولیه بیماری لثه شامل تورم، حساسیت و قرمزی یا بنفشی لثه‌ها است. ممکن است تجمع پلاک روی دندان‌ها مشاهده شود. با پیشرفت بیماری، ممکن است دندان‌های لق و چرک در امتداد خط لثه را نیز متوجه شوید.
تا چه مدت می‌توانید با بیماری پریودنتال دندان‌های خود را حفظ کنید؟
مدت زمانی که می‌توانید دندان‌های خود را با وجود بیماری پریودنتال حفظ کنید، به شدت بیماری شما بستگی دارد. هیچ قانون قطعی وجود ندارد، زیرا شرایط هر فرد متفاوت است. به طور کلی، هرچه زودتر بیماری لثه را درمان کنید، احتمال از دست دادن دندان‌ها کمتر خواهد بود.
بیماری پریودنتال معمولاً به ویژه در مراحل اولیه بدون درد است. آگاهی از علائم هشداردهنده اهمیت دارد تا بتوانید قبل از وخیم‌تر شدن بیماری، درمان مناسب را دریافت کنید. بیماری لثه اگر درمان نشود می‌تواند بر سلامت دهان و سلامت کلی بدن شما تأثیر بگذارد. عفونت می‌تواند به سایر قسمت‌های دهان و بدن گسترش یابد و خطر ابتلا به چندین بیماری از جمله بیماری قلبی، سکته و دیابت را افزایش دهد.
اگر دچار تورم، حساسیت یا خونریزی لثه‌ها هستید، به دندان‌پزشک خود اطلاع دهید. آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا عفونت را از بین ببرید و به سمت دندان‌ها و لثه‌های سالم بازگردید.
