دنتوفوبیا ترس از دندانپزشک است. افراد مبتلا به این فوبیای خاص هنگام فکر کردن به رفتن به دندانپزشکی یا در حین مراجعه به دندانپزشک احساس اضطراب می‌کنند. تجربه‌های منفی گذشته، سابقه خانوادگی یا احساس از دست دادن کنترل می‌تواند منجر به دنتوفوبیا شود. درمان از طریق مواجهه، تصویرسازی هدایت‌شده و تکنیک‌های آرام‌سازی می‌توانند به شما در غلبه بر این اختلال کمک کنند.
دنتوفوبیا چیست؟
افراد مبتلا به دنتوفوبیا (dentophobia) که به آن ادنتوفوبیا (odontophobia) نیز گفته می شود، از دندانپزشکی می ترسند. فرد مبتلا به دنتوفوبیا ممکن است از فکر رفتن به دندانپزشکی یا زمانی که در مطب دندانپزشکی است دچار اضطراب شدید شود.
فوبیا چیست؟
فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که منجر به ترس بیش از حد از یک رویداد یا موقعیتی می شوند که در واقع مضر نیست.
دنتوفوبیا نوعی اختلال فوبیای خاص است. یک موقعیت خاص (رفتن به دندانپزشکی) منجر به واکنش اضطرابی می شود.
تفاوت بین دنتوفوبیا (ترس از دندانپزشک) و ترس شدید از درمان دندانپزشکی چیست؟
دنتوفوبیا ترسی شدید و نامتناسب با موقعیت است. افراد مبتلا به دنتوفوبیا از مراجعه به دندانپزشک حتی زمانی که درد دارند، اجتناب می‌کنند. این وضعیت آنقدر شدید است که می‌تواند منجر به مشکلات دندانی بسیار جدی شود. این مشکلات ممکن است بر روابط یا آینده شغلی فرد نیز تأثیر بگذارد.
ترس شدید از درمان دندانپزشکی شامل احساسات ناراحتی است، اما این احساسات به شدت دنتوفوبیا نیستند. افراد مبتلا به اضطراب دندانی بسیار نگران درد یا استرس در دندانپزشکی هستند، اما احتمالاً همچنان برای درمان به دندانپزشک مراجعه می‌کنند، بر خلاف کسانی که دنتوفوبیا دارند.
دنتوفوبیا و ترس از دندانپزشکی چقدر شایع هستند؟
حدود 36 درصد از مردم در ایالات متحده از درمان دندانپزشکی می ترسند و 12 درصد ترس شدید دارند. حدود 3 درصد از بزرگسالان در کشورهای صنعتی ممکن است دنتوفوبیا داشته باشند و از مراجعه به دندانپزشک اجتناب کنند.
ترس از دندانپزشک در زنان بیشتر از مردان است. برخی از مطالعات نشان می دهد که نزدیک به 3 درصد از مردان و تقریبا 5 درصد از زنان به دنتوفوبیا مبتلا هستند.
فرد مبتلا به دنتوفوبیا از چه چیزی می ترسد؟
فردی که دچار دنتوفوبیا است ممکن است از موارد بترسد:
- داروی بی حسی: افراد معمولاً از دریافت داروی بی‌حس کننده ترسی ندارند، بلکه از عدم کارکرد بی‌حسی می‌ترسند. برخی افراد از عوارض جانبی بی‌حسی، مانند بی‌حسی موقت لب‌ها هراس دارند.
- خون: برخی افراد از خون ترس می ترسند (هموفوبیا). آنها ممکن است از احتمال یا وجود واقعی خونریزی حتی جزئی که می تواند در طی یک عمل دندانپزشکی رخ دهد، ترس یا وحشت داشته باشند.
- خفگی: افراد ممکن است از تهوع یا خفگی هنگام بی‌حس کردن دهان توسط دندانپزشک بترسند. آنها ممکن است از ناتوانی در تنفس یا بلعیدن نیز هراس داشته باشند.
- دندانپزشک: افراد ممکن است احساسات منفی را با دندانپزشک خود مرتبط بدانند. اگر در گذشته تجربه بدی با دندانپزشک داشته باشند، این احساسات ممکن است بدتر شوند.
- احساس درد: روش‌های دندانپزشکی اغلب شامل مقدار کمی درد می باشند. و گاهی اوقات، خود روش یا دوره بهبودی نیز دردناک است. افرادی که به شدت به درد حساس هستند ممکن است از احساس ناراحتی در طول درمان دندانپزشکی یا پس از آن بیشتر بترسند.
- سوزن‌ها: افرادی که از سوزن می‌ترسند ممکن است از تزریقاتی که دندانپزشکان در طول روش‌های دندانپزشکی استفاده می‌کنند، هراس داشته باشند.
- سر و صدا: ممکن است شخصی از صدای ایجاد شده توسط مته ها و ابزارهای دندانپزشکی مورد استفاده توسط دندانپزشک بترسد.
- بوها: افراد ممکن است به دلیل بوی مطب دندانپزشکی یا بوی خاصی که در طول درمان دندان ایجاد می شود مضطرب شوند.
علائم و علل
چه کسانی در معرض خطر دنتوفوبیا هستند؟
احتمال اینکه شما از دنتوفوبیا یا یک نوع دیگر از اختلال فوبیای خاص رنج ببرید، بیشتر است اگر:
- یک اختلال فوبیای دیگر داشته باشید
- اختلال اضطرابی داشته باشید
- اختلال پانیک یا هراس داشته باشید
- اختلال مصرف مواد داشته باشید
چه فوبیای دیگری با دنتوفوبیا مرتبط است؟
سایر فوبیاهای مرتبط با دنتوفوبیا عبارتند از:
- آلگوفوبیا، ترس از درد
- امتوفوبیا، ترس از استفراغ
- هافوفوبیا، ترس از لمس شدن
- یاتروفوبیا، ترس از پزشکان
- تریپانوفوبیا، ترس از سوزن
علل دنتوفوبیا چیست؟
علل احتمالی دنتوفوبیا عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا اعضای خانواده‌تان دچار اختلال فوبیایی یا اضطراب باشند، احتمال داشتن فوبیا بیشتر می‌شود. اگر شما دارای تغییرات ژنتیکی باشید، ممکن است اضطراب شما بیشتر از سایر افراد باشد.
- احساس خجالت: ممکن است از نزدیک بودن دندانپزشک یا متخصص بهداشت به صورتتان احساس عجیبی داشته باشید. همچنین ممکن است نگران ظاهر دندان‌هایتان یا بوی دهانتان باشید.
- احساس درماندگی: تجربه دراز کشیدن روی صندلی و باز نگه داشتن دهان برای مدت طولانی می تواند باعث شود که کنترل خود را از دست بدهید.
- مدلینگ: شنیدن صحبت های شخصی در مورد ترسش از دندانپزشک می تواند همان فوبیا را در شما ایجاد کند.
- تجربیات منفی گذشته: افرادی که تجربه آسیب زا منفی در ارتباط با رفتن به دندانپزشک داشته اند ممکن است دچار دنتوفوبیا شوند. تجارب آسیب زا ممکن است شامل ترس از رفتن به دندانپزشک در کودکی، انجام اقدامات دندانپزشکی بدون رضایت شما یا انجام عملی باشد که باعث درد یا عوارض شود.
- سابقه تروماتیک: سابقه سوء استفاده، مانند قلدری، کودک آزاری یا خشونت جنسی، می تواند منجر به دنتوفوبیا شود.
محرک های دنتوفوبیا چیست؟
محرک های دنتوفوبیا عبارتند از:
- حضور در مطب دندانپزشکی
- شنیدن یا دیدن ابزارهای دندانپزشکی
- دراز کشیدن روی صندلی دندانپزشکی
- مراجعه به دندانپزشک یا متخصص بهداشت دندان
- فکر کردن به ویزیت دندانپزشکی
علائم دنتوفوبیا چیست؟
علائم دنتوفوبیا می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. این علائم شامل:
- لرز
- سرگیجه و سبکی سر
- تعریق بیش از حد (هیپرهیدروز)
- تپش قلب
- حالت تهوع
- تنگی نفس (دیس‌پنه)
- لرزیدن یا تکان خوردن
- ناراحتی معده یا سوء هاضمه (دیس پپسی)
علاوه بر علائم فوق، محرک‌های دنتوفوبیا ممکن است باعث ایجاد علائم زیر در برخی افراد شود:
- گریه کردن هنگام فکر کردن به ویزیت دندانپزشکی
- داشتن بی‌خوابی قبل از یک قرار ملاقات دندانپزشکی
تشخیص و آزمایشات
دنتوفوبیا چگونه تشخیص داده می شود؟
انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی خود (DSM) دنتوفوبیا را به عنوان یک اختلال فوبیا خاص می شناسد. اگر هنگام فکر کردن به دندانپزشک یا مراجعه به دندانپزشک اضطراب یا ترس شدید را تجربه کنید، ممکن است پزشک شما دنتوفوبیا را تشخیص دهد.
دندانپزشک یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است به شما پیشنهاد کند که به یک متخصص سلامت روان مانند یک روانشناس مراجعه کنید. روانشناس می تواند علائم شما را به طور رسمی ارزیابی کند، از جمله اینکه چگونه فوبیا بر زندگی روزمره شما تأثیر می گذارد.
ممکن است شما این اختلال فوبیک خاص را داشته باشید اگر ترس شما از دندانپزشک‌ها:
- هنگامی رخ دهد که به فکر ویزیت دندانپزشکی می‌افتید یا هنگامی که به دندانپزشکی مراجعه می‌کنید.
- از مراجعه به دندانپزشک جلوگیری می‌کنید، حتی زمانی که درد دارید یا به درمان فوری نیاز دارید.
- علائم اضطراب یا ترس را دارید که با خطر واقعی مطابقت ندارد.
- حداقل شش ماه طول می‌کشد.
چگونه می توانم بفهمم که فرزندم به دنتوفوبیا مبتلاست؟
ترس مداوم از دندانپزشک می تواند برای کودک شما بسیار ناراحت کننده باشد. اگر کودک شما خیلی کوچک است، ممکن است برای او دشوار باشد که احساسات خود را بیان کند.
اگر ترس شدید از دندانپزشک به طور قابل ملاحظه‌ای بر روی زندگی کودک شما تأثیر می‌گذارد، پزشک اطفال شما یا دندانپزشک ممکن است توصیه کند که به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنند. این ارائه دهنده خدمات بهداشتی می‌تواند علایم کودک شما را بررسی کند، یک تشخیص ارائه دهد و به شما در تدوین یک طرح درمانی کمک کند.
مدیریت و درمان
درمان های دنتوفوبیا چیست؟
مواجهه درمانی یا (Exposure therapy) یکی از درمان های اصلی ترس از دندانپزشکان است. در طول مواجهه درمانی، یک متخصص سلامت روان شما را در معرض موقعیت ها و تصاویری قرار می دهد که ممکن است علائم شما را تحریک کند. این مواجهه در یک محیط کنترل‌شده اتفاق می‌افتد که در آن می‌توانید روی روند پاسخ‌هایتان کار کنید. بیشتر افراد با فوبیاهای خاص پس از انجام این نوع روان درمانی (گفتار درمانی) بهبود علائم خود را مشاهده می‌کنند.
در طول مواجهه درمانی، شما:
- تکنیک های تنفس و آرامش عضلانی را یاد می گیرید که قبل و در حین قرار گرفتن در شرایط از آنها استفاده کنید.
- مشاهده تصاویر یا فیلم های افرادی که به دندانپزشک مراجعه می کنند.
- به تدریج و بدون نیاز به درمان به مطب دندانپزشک بروید.
- با متخصص بهداشت یا دندانپزشک یک چکاپ داشته باشید.
سایر روش های درمان دنتوفوبیا چیست؟
تکنیک های دیگر برای غلبه بر دنتوفوبیا عبارتند از:
- طب سوزنی: یک متخصص طب سوزنی آموزش دیده به آرامی سوزن های نازک مو مانند را در نقاط خاصی وارد بدن شما می کند تا به کاهش اضطراب مربوط به ویزیت های دندانپزشکی کمک کند.
- درمان شناختی رفتاری (CBT): بسیاری از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از CBT همراه با مواجهه درمانی استفاده می کنند. CBT به شما کمک می کند تا نحوه دید و پاسخ به موقعیت هایی که باعث ایجاد علائم می شوند را تغییر دهید.
- حواس پرتی: دندانپزشکان ممکن است موسیقی، فیلم یا برنامه های تلویزیونی را برای کمک به منحرف کردن ذهن شما از درمان دندانپزشکی ارائه دهند.
- تصویرسازی هدایت شده: می توانید از آرامش، تجسم و پیشنهادات مثبت برای ایجاد حس خوب استفاده کنید. شما به مناظر، صداها و بوهای مکانی که برای شما خوشایند است فکر می کنید، مانند ساحل یا کوه.
- هیپنوتیزم درمانی: ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از تکنیک های آرام سازی هدایت شده و توجه متمرکز برای کمک به تغییر درک شما از موقعیت ها استفاده می کنند. مطالعات نشان داده اند که هیپنوتیزم به افراد کمک می کند تا با درمان های استرس زا دندانپزشکی کنار بیایند.
- تکنیک های تمدد اعصاب: تمرین تنفس عمیق و آرامش عضلانی می تواند به شما در کاهش سطح استرس و اضطراب کمک کند.
- آرام‌بخش: دندانپزشک شما می‌تواند آرام‌بخش (دارو) برای کمک به آرامش شما در طول درمان ارائه دهد. داروها ممکن است شامل nitrous oxide (گاز خنده)، قرص هایی که به صورت خوراکی مصرف می شوند یا آرام بخش IV (از طریق ورید) باشند.
عوارض دنتوفوبیا چیست؟
هنگامی که افراد به دندانپزشک مراجعه نمی کنند، دنتوفوبیا شدید اغلب منجر به تهدید سلامت دهان و دندان می شود. بهداشت ضعیف دهان و دندان می تواند منجر به موارد زیر شود:
- عوارض ناشی از دیابت
- پوسیدگی دندان
- بیماری لثه (پریودنتال)
- بیماری قلبی (بیماری عروق کرونر)
- افتادن دندان ها
- زخم‌های دهانی و عفونت‌های تنفسی
دنتوفوبیا چگونه می تواند بر سلامتی افراد تأثیر بگذارد؟
ترس از دندانپزشک نیز می تواند بر سلامت عمومی شما تأثیر منفی بگذارد. افرادی که سلامت دهان و دندان آنها تحت تأثیر دنتوفوبیا قرار گرفته است ممکن است از دندان های خود خجالت بکشند و از دیدن دوستان یا خانواده خودداری کنند. دنتوفوبیا همچنین می تواند بر عملکرد آنها در محل کار یا مدرسه تأثیر بگذارد.
با توجه به این عوامل، دنتوفوبیا می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- پرخاشگری
- کاهش اعتماد به نفس
- اختلالات خواب
چگونه می توانم در طول یک ویزیت دندانپزشکی به بهترین شکل یاد بگیرم که با دنتوفوبیا کنار بیایم؟
علاوه بر جستجوی درمان طولانی مدت در صورت نیاز، می توانید تکنیک های خاصی را برای مقابله با دنتوفوبیا در طول ویزیت دندانپزشکی امتحان کنید. شما می توانید:
- قبل از درمان، با دندانپزشک خود مشورت کنید. دندانپزشک شما می‌تواند در مورد مراحل بعدی به شما توضیح دهد، تا شما احساس راحتی بیشتری در ادامه مراحل داشته باشید.
- به دندانپزشک خود اطلاع دهید که مضطرب هستید تا بتواند به بهترین شکل به شما کمک کند. آنها ممکن است داروهای آرام بخش یا تکنیک های دیگر را پیشنهاد کنند.
- برای ارائه پشتیبانی، یک همراه داشته باشید.
- دندانپزشکی را انتخاب کنید که به شما گوش می دهد و با شما همکاری می کند تا به کاهش اضطراب شما کمک کند.
- یک نشانه ایجاد کنید که به دندانپزشک خود بگویید در صورت نیاز به استراحت در هنگام درمان می‌خواهید از ایجاد این نشانه استفاده کنید.
- برای محدود کردن تأثیر سر و صدا ناشی از درمان دیگر بیماران، در ساعات کم تردد از روز، مانند صبح زود، به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
چه زمانی باید با دکتر خود تماس بگیرم؟
شما باید با پزشک خود تماس بگیرید اگر موارد زیر را تجربه کردید:
- حملات پانیک
- اضطراب مداوم در زندگی روزمره یا اختلال خواب
چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
ممکن است بخواهید از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود بپرسید:
- چه مدت به درمان نیاز خواهم داشت؟
- آیا باید مواجهه درمانی را امتحان کنم؟
- آیا باید به دنبال علائم عوارض باشم؟
- چه چیزی باعث این فوبیا می شود؟
- موثرترین درمان برای من چیست؟
سوالات متداول
آیا دنتوفوبیا واقعی است؟
بله، دنتوفوبیا یک اختلال فوبیا واقعی است که در DSM به رسمیت شناخته شده است. اما حتی اگر فوبیاها در DSM یافت نشوند، اگر بر زندگی شما تأثیر بگذارند، واقعی هستند. افرادی که از ترس از دندانپزشک رنج می‌برند، می‌توانند با استفاده از درمان و راهکارهای مقابله‌ای برای غلبه بر فوبیای خود استفاده کنند.
چگونه می توانم دندانپزشکی را پیدا کنم که از دنتوفوبیا آگاه است؟
برای پیدا کردن یک دندانپزشک که از دنتوفوبیا آگاه است، ابتدا پیشنهادات دندانپزشکی را از دوستان و اعضای خانواده‌ای که به آنها اعتماد دارید دریافت کنید. سپس یک قرار ملاقات اولیه با دندانپزشک برای بحث در مورد ترس‌های شما ترتیب دهید.
با توجه به دیدار اولیه، شما باید ارزیابی کنید که آیا با دندانپزشک احساس راحتی می‌کنید یا خیر. ممکن است برای پیدا کردن یک دندانپزشک که وضعیت شما را درک می‌کند، نیاز به کمی آزمون و خطا داشته باشد. ارزش دارد که زمان را صرف پیدا کردن شخصی کنید که در هنگام هر درمان به شما کمک می‌کند کمتر از استرس رنج ببرید.
دنتوفوبیا (ترس از دندانپزشکان) می تواند منجر به مشکلات دندانی درمان نشده و سلامت دهان و دندان شود. این فوبیا همچنین می تواند بر اعتماد به نفس و روابط شما تأثیر بگذارد. پزشک و دندانپزشک می توانند به شما کمک کنند تا بر ترس خود غلبه کنید. بسیاری از تکنیک ها، از جمله مواجهه درمانی، تصاویر هدایت شده و تکنیک های آرام سازی، می توانند اضطراب شما را کاهش دهند و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشند.
