چهار نوع اصلی از مواد قالب‌گیری وجود دارد که به‌طور معمول در دندانپزشکی استفاده می‌شوند. این مواد را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: مواد قالب گیری غیر الاستیک (اکسید روی اوژنول و ترکیب قالب‌گیری) و مواد قالب‌گیری الاستیک (آلژینات و سیلیکون). هر ماده برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود، زیرا برخی آزمایشگاه‌ها به قالب‌گیری با جزئیات بیشتری نسبت به دیگران نیاز دارند. مواد قالب‌گیری معمولاً بر اساس ویژگی‌های الاستیک‌شان پس از سفت شدن طبقه‌بندی می‌شوند. مواد غیرالاستیک عموماً برای قالب‌گیری از آماده‌سازی تاج‌ها استفاده نمی‌شوند زیرا قادر به ثبت دقیق نواحی زیرسطحی نیستند.
قالب های سفت و سخت (ترکیب قالب‌گیری و زینک اکسید اوژنول)
مواد سخت معمولاً فقط برای ثبت قالب‌های قوس‌های بی‌دندان استفاده می‌شوند. ترکیب قالب‌گیری باید در حمام آب گرم شود و سپس روی تری قالب‌گیری قرار داده شود. این ماده جریان‌پذیری خوبی ندارد و نمی‌تواند جزئیات دقیق را ثبت کند، بنابراین برای قالب‌گیری‌های اولیه قوس‌های بی‌دندان استفاده می‌شود. خمیر قالب‌گیری یک شکل اصلاح شده از زینک اکسید اوژنول است. ویژگی‌های دیگری به آن افزوده می‌شود تا آن را برای استفاده به‌عنوان ماده قالب‌گیری مناسب کند. این محصول در دو تیوب عرضه می‌شود: یکی حاوی مخلوط سفید زینک اکسید و دیگری حاوی مخلوط قرمز اوژنول. هنگام استفاده از این محصول، مقادیر مساوی از هر خمیر باید روی یک پد فشرده و با یک اسپاتولا مخلوط شود. سپس مخلوط باید در یک تری مخصوص برای قالب‌گیری‌های ثانویه قوس بی‌دندان قرار داده شود. هنگامی که این دو محصول با هم مخلوط می‌شوند، رنگ متفاوتی ایجاد می‌کنند؛ نباید هیچ رگه قرمز یا سفید باقی بماند.
مزایای خمیر قالب‌گیری عبارتند از:
- بهبود در تناسب: خمیر قالب‌گیری به دلیل ویژگی‌های خاص خود، امکان ایجاد قالب‌هایی با دقت و تناسب بهتر را فراهم می‌کند.
- دقت بالا: دقت آن را می‌توان با بازسازی قالب افزایش داد. این کار با افزودن خمیر تازه و قرار دادن دوباره در دهان تا زمان سفت شدن انجام می‌شود.
معایب خمیر قالب‌گیری شامل موارد زیر است:
- عدم توانایی در بازتولید نواحی Undercuts: خمیر قالب‌گیری قادر به بازتولید نواحی (Undercuts) نیست، بنابراین برای قالب‌گیری پروتزهای جزئی مناسب نیست.
- تمایل به چسبیدن به لب‌ها و پوست اطراف: این ماده به لب‌ها و پوست اطراف دهان می‌چسبد، اما می‌توان با استفاده از وازلین از این مشکل جلوگیری کرد.
- حساسیت برخی بیماران به مواد حاوی اوژنول: برخی از بیماران ممکن است به مواد حاوی اوژنول حساسیت داشته باشند که می‌تواند باعث احساس سوزش شود.
هدف از ساخت مدل‌ها چیست؟
در دندانپزشکی دلایل زیادی برای گرفتن قالب به منظور ساخت مدل وجود دارد، برای مثال:
بررسی یک مورد: مدل‌ها به دندانپزشکان امکان می‌دهند ساختار و وضعیت دندان‌ها و لثه‌های بیمار را به‌طور دقیق بررسی کنند و درک بهتری از وضعیت داشته باشند.
تشخیص یک مورد: مدل‌های دقیق به شناسایی مشکلات دندانی که ممکن است در معاینه عادی به‌طور فوری قابل مشاهده نباشند، کمک می‌کنند.
آموزش بیماران: مدل‌ها ابزارهای مفیدی برای توضیح نیازهای دندانی به بیماران هستند.
برنامه‌ریزی درمان: به‌ویژه در ارتودنسی، مدل‌ها برای برنامه‌ریزی دقیق درمان استفاده می‌شوند.
ساخت ترمیم‌های غیرمستقیم: شامل اینله، آنله، بریج‌ها، تاج‌ها و پروتزهای دندانی.
آلژینات
آلژینات یکی از پرکاربردترین مواد قالب‌گیری در دندانپزشکی است. این ماده یک هیدروکلوئید است که از جلبک دریایی تهیه می‌شود. هیدروکلوئید یک ماده ژلاتینی است که در آب پراکنده می‌شود. آلژینات به عنوان ماده‌ای غیرقابل بازگشت توصیف می‌شود، زیرا پس از سفت شدن نمی‌تواند دوباره به حالت محلول بازگردد. ترکیبات آلژینات شامل موارد زیر است:
- نمک‌های استری اسید آلژینیک (سدیم یا پتاسیم یا تری‌اتانول‌آمین آلژینات) – ۱۵٪
- سولفات کلسیم (عامل واکنش‌دهنده) – ۱۶٪
- اکسید روی – ۴٪
- فلوراید تیتانیوم پتاسیم – ۳٪
- خاک دیاتومه – ۶۰٪
- فسفات سدیم – ۲٪
- رنگ‌دهنده و طعم‌دهنده – مقادیر جزئی
آلژینات در حالت اولیه به صورت پودر و در رنگ‌های مختلف وجود دارد. برخی از آلژینات‌ها دارای خاصیت تغییر رنگ هستند که به مخلوط کردن، بارگذاری و تنظیم زمان کمک می‌کند. این ویژگی به ویژه برای اعضای تیمی که در گرفتن قالب دندانی تجربه کمتری دارند و همچنین برای بیماران مضطرب یا افرادی که دارای رفلکس تهوع هستند، بسیار مفید است. زمانی که آلژینات با آب مخلوط می‌شود، خمیری تشکیل می‌دهد و سپس به یک توده جامد و الاستیک تبدیل می‌شود که به ما یک نسخه منفی از دندان می‌دهد. این نسخه سپس می‌تواند برای ایجاد یک نسخه مثبت استفاده شود.
آلژینات دارای مزایای زیادی است، از جمله:
- ماده‌ای مقرون به صرفه که به خوبی وظیفه خود را انجام می‌دهد
- زمان کار محدودی بر اساس دمای آب مصرفی دارد و در دو نوع استاندارد و تندگیر موجود است
- به راحتی قابل جدا شدن است
- استفاده از آن آسان‌تر از دیگر مواد قالب‌گیری است
- طعم خنثی دارد
- مخلوط کردن آن ساده است
- غیرسمی است
- دارای ماندگاری بالا
معایب آلژینات شامل موارد زیر است:
- ثبات ابعادی ضعیفی دارد
- کار کردن با آن می‌تواند غیرمنظم باشد
- جذب آب اضافی در قالب آلژینات می تواند منجر به تورم شود
- از دست دادن بیش از حد آب می تواند منجر به انقباض شود
- قالب‌های آلژینات به راحتی ممکن است تحریف شوند
- قالب‌های آلژینات نباید برای مدت طولانی در ضدعفونی‌کننده‌های پایه آب خیس شوند و باید هرچه زودتر قالب‌گیری شوند تا از جمع شدگی و ایجاد خطا در کار دندانی جلوگیری شود
سیلیکون و پوتی واش
مواد قالب‌گیری سیلیکونی شامل یک پایه و کاتالیزور در قوام پوتی هستند. قالب‌های سیلیکونی بر اساس روش پلیمریزاسیون در هنگام سخت شدن طبقه‌بندی می‌شوند و در انواع مختلف ویسکوزیته از جمله سبک، متوسط، سنگین و بسیار سنگین (یا پوتی) در دسترس هستند. هنگام تهیه قالب پوتی، معمولاً با سیلیکون با ویسکوزیته پایین ترکیب می‌شود که به این تکنیک «پوتی واش» نیز گفته می‌شود. پوتی‌ها ابتدا برای کاهش انقباض سیلیکون‌های تراکمی توسعه داده شدند.
سه روش برای ثبت قالب‌گیری پوتی واش وجود دارد:
- قالب‌گیری یک‌مرحله‌ای: پوتی و واش به‌طور همزمان ثبت می‌شوند.
قالب‌گیری دو مرحله‌ای بدون فاصله: بتدا قالب پوتی ثبت می‌شود و پس از سخت شدن، با لایه نازکی از مواد واش دوباره پوشش داده می‌شود.
قالب‌گیری دو مرحله‌ای با فاصله: فضایی برای واش ایجاد می‌شود که ممکن است با یکی از روش‌های زیر انجام شود:
1. استفاده از فاصله‌دهنده پلی‌اتیلن بر روی دندان‌ها قبل از گرفتن قالب پوتی
2. ثبت قالب پوتی قبل از آماده‌سازی دندان
3. برداشتن پوتی و ایجاد کانال‌های خروج برای واش
موثرترین روش برای ثبت قالب پوتی واش استفاده از تکنیک یک‌مرحله‌ای در یک سینی فلزی سخت است.
تفاوت‌های بین مواد قالب‌گیری، همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، در خود مواد و هدف استفاده از آنها است. هر یک از مواد دارای مزایا و معایب خود هستند، اما هر کدام برای هدف خاصی استفاده می‌شوند و امروزه محصولات موثری در دندانپزشکی به شمار می‌روند.
برای تأمین مواد قالب‌گیری دندان کولزر با کیفیت و دقت بالا، می‌توانید به سایت پلور دندان پارس مراجعه کرده و از محصولات معتبر و مطابق با استانداردهای دندانپزشکی بهره‌مند شوید.
