خشکی دهان، که به آن زروستومیا (xerostomia) نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که غدد بزاقی در دهان به اندازه کافی بزاق تولید نمی‌کنند تا دهان را مرطوب نگه دارند. خشکی دهان اغلب به دلیل افزایش سن، عوارض جانبی برخی داروها یا پرتودرمانی برای سرطان رخ می دهد. در موارد کمتر شایع، شرایطی که مستقیماً غدد بزاقی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند منجر به خشکی دهان شود. همچنین ممکن است به طور موقت خشکی دهان را تجربه کنید اگر تشنه هستید یا درباره موضوعی احساس اضطراب می‌کنید.
برای برخی افراد، خشکی دهان فقط یک مزاحمت است. اما برای دیگران، خشکی دهان می‌تواند به شدت بر سلامت عمومی و سلامت دندان‌ها و لثه‌ها تأثیر بگذارد. همچنین می‌تواند بر میزان غذایی که افراد می‌خورند و میزان لذت آن‌ها از غذا تأثیر بگذارد.
درمان خشکی دهان به علت آن بستگی دارد.
علائم خشکی دهان
اگر بزاق کافی تولید نمی‌کنید، ممکن است این علائم را بیشتر اوقات یا همیشه تجربه کنید:
- خشکی یا احساس چسبندگی در دهان
- بزاقی که به نظر می‌رسد غلیظ و رشته‌ای است
- بوی بد دهان
- مشکل در جویدن، صحبت کردن و بلعیدن
- گلودرد یا خشکی گلو و گرفتگی صدا
- زبان خشک یا دارای شیار
- تغییر در حس چشایی
- مشکلات در استفاده از دندان مصنوعی
- چسبیدن رژ لب به دندان‌ها
بزاق به جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها کمک می‌کند زیرا شکر و ذرات غذا را شستشو می‌دهد و باکتری‌ها را خنثی و کمتر مضر می‌کند. وقتی به اندازه کافی بزاق نداشته باشید، ممکن است در چشیدن، جویدن و بلعیدن مشکل داشته باشید. همچنین ممکن است در هضم غذا با مشکل مواجه شوید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم خشکی دهان شما برطرف نشود، با یک متخصص یا پزشک خود وقت ملاقات بگذارید.
علل خشکی دهان
خشکی دهان زمانی رخ می‌دهد که غدد بزاقی دهان به اندازه کافی بزاق تولید نمی‌کنند تا دهان را مرطوب نگه دارند. گاهی اوقات این غدد ممکن است به دلایل زیر به درستی عمل نکنند:
- داروها. صدها دارو، از جمله بسیاری از داروهای بدون نسخه، می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. داروهایی که احتمالاً مشکلات بیشتری ایجاد می‌کنند شامل داروهای افسردگی، فشار خون بالا، اضطراب، و همچنین برخی از آنتی‌هیستامین‌ها، دکونژستانت ها، شل‌کننده‌های عضلانی و مسکن‌ها هستند.
- پیری. بسیاری از افراد مسن با افزایش سن علائم خشکی دهان را تجربه می‌کنند. تغییرات در نحوه پردازش داروها در بدن، تغذیه نامناسب و مشکلات سلامتی طولانی‌مدت می‌توانند منجر به خشکی دهان شوند.
- درمان سرطان: داروهای شیمی‌درمانی که برای درمان سرطان استفاده می‌شوند، می‌توانند ویژگی‌های بزاق و مقدار تولید آن را تغییر دهند. این تغییر ممکن است موقتی باشد و جریان طبیعی بزاق پس از پایان درمان بازگردد. همچنین، درمان‌های پرتویی به ناحیه سر و گردن می‌توانند به غدد بزاقی آسیب برسانند و تولید بزاق را به شدت کاهش دهند. این کاهش ممکن است موقتی یا دائمی باشد، بسته به دوز تابش و ناحیه درمان‌شده.
- آسیب عصبی: آسیب‌دیدگی یا جراحی که به اعصاب ناحیه سر و گردن آسیب می‌زند، می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
- سایر شرایط سلامتی: خشکی دهان می‌تواند به دلیل برخی از شرایط سلامت مانند دیابت، سکته مغزی، عفونت قارچی در دهان یا بیماری آلزایمر باشد. همچنین، بیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن یا HIV/AIDS می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.
- خروپف و تنفس از طریق دهان: خروپف و تنفس از طریق دهان می‌تواند منجر به خشکی دهان شود.
- مصرف تنباکو و الکل: مصرف الکل و سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو می‌تواند علائم خشکی دهان را تشدید کند.
- استفاده از مواد مخدر قانونی یا غیرقانونی: مصرف مت‌آمفتامین می‌تواند باعث خشکی شدید دهان شود و به دندان‌ها آسیب برساند. همچنین مصرف ماری‌جوانا نیز می‌تواند خشکی دهان ایجاد کند.
عوامل خطر خشکی دهان
افرادی که بیشتر در معرض خطر خشکی دهان قرار دارند شامل کسانی هستند که:
- داروهایی مصرف می‌کنند که خشکی دهان به عنوان یک عارضه جانبی احتمالی ذکر شده است
- در حال درمان سرطان هستند
- آسیب عصبی در ناحیه سر و گردن دارند
- به سایر شرایط سلامتی مبتلا هستند، مانند دیابت، سکته مغزی، بیماری آلزایمر، سندرم شوگرن یا HIV/AIDS
- از محصولات تنباکو استفاده می‌کنند
- الکل مصرف می‌کنند
- از مواد مخدر خیابانی استفاده می‌کنند
- غذاها یا آب‌نبات‌های شیرین یا اسیدی مصرف می‌کنند
عوارض خشکی دهان
کمبود بزاق و خشکی دهان می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:
- افزایش پلاک، پوسیدگی دندان و بیماری لثه
- زخم‌های دهانی
- عفونت قارچی در دهان، که به آن برفک نیز می‌گویند
- زخم‌ها یا ترک‌های پوستی در گوشه‌های دهان، یا ترک‌خوردگی لب‌ها
- سوءتغذیه به دلیل مشکلات در جویدن و بلعیدن
