تأثیرات منفی سیگار کشیدن بر سلامت دهان بسیار زیاد است. مسئله فقط زرد شدن دندان ها نیست؛ پیامدهای سیگار بسیار گسترده‌تر و گاهی شدیدتر از آن چیزی هستند که تصور می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا بفهمید سیگار چگونه به دهان، لثه‌ها و دندان‌های شما آسیب می‌زند و چرا برای افراد سیگاری، توجه ویژه به سلامت دهان امری حیاتی است.
افزایش خطر بیماری شدید لثه
یکی از مهم‌ترین خطراتی که افراد سیگاری را تهدید می‌کند، افزایش احتمال ابتلا به بیماری شدید لثه (بیماری پریودنتال) است. سیگار کشیدن عملکرد طبیعی سلول‌های بافت لثه را مختل می‌کند و جریان خون را کاهش می‌دهد، که این امر باعث می‌شود لثه‌ها در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر شوند. در نتیجه، ممکن است فرد به پریودنتیت مبتلا شود؛ نوعی از بیماری شدید لثه که در صورت عدم درمان می‌تواند به از دست رفتن دندان‌ها منجر شود.
پیامدهای سیگار کشیدن:
- کاهش جریان خون: سیگار باعث تنگ شدن رگ‌ها (وازوکانستریکشن) می‌شود و جریان خون به لثه‌ها را کاهش می‌دهد، که این امر روند بهبود را کند و توانایی بدن برای مقابله با عفونت را کاهش می‌دهد.
- تضعیف سیستم ایمنی: افراد سیگاری پاسخ ایمنی ضعیف‌تری دارند، و بدن آنها در مقابله با عفونت‌های لثه با دشواری بیشتری روبرو است.
- افزایش تشکیل پلاک و جرم: سیگار کشیدن موجب تجمع پلاک می‌شود که در نهایت به جرم تبدیل شده و یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های لثه است.
تاخیر در بهبود پس از اقدامات دندانپزشکی
افراد سیگاری معمولاً پس از انجام اقدامات دندانپزشکی مانند کشیدن دندان، درمان‌های لثه یا جراحی ایمپلنت دندان، روند بهبودی کندتری را تجربه می‌کنند. این امر به دلیل کاهش جریان خون و کمبود اکسیژن در خون است که هر دو نقش حیاتی در فرآیند ترمیم دارند.
پیامدهای سیگار کشیدن:
- طولانی شدن زمان بهبودی: بهبودی پس از اقدامات دندانپزشکی در افراد سیگاری بیشتر طول می‌کشد و این موضوع خطر بروز عوارض را افزایش می‌دهد.
- افزایش احتمال ایجاد حفره خشک (Dry Socket): پس از کشیدن دندان، افراد سیگاری بیشتر در معرض ابتلا به حفره خشک قرار دارند؛ وضعیتی دردناک که در آن لخته خون در محل کشیدن دندان تشکیل نمی‌شود یا زودتر از موعد از بین می‌رود.
افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان
استفاده از محصولات تنباکو یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان دهان است. مواد سرطان‌زای موجود در تنباکو به DNA سلول‌های دهانی آسیب می‌زنند و باعث بروز جهش‌های سرطانی می‌شوند.
پیامدهای سیگار کشیدن:
- محل‌های بروز سرطان: سرطان دهان می‌تواند در لب‌ها، زبان، گونه‌ها، کف دهان، سقف سخت و نرم دهان، سینوس‌ها و حلق ظاهر شود.
- علائم هشداردهنده: زخم‌های ماندگار، توده‌ها یا نواحی زبر در دهان، و همچنین تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها در کنار یکدیگر، از نشانه‌هایی هستند که باید جدی گرفته شوند.
بوی بد دهان و لکه‌دار شدن دندان ها
سیگار کشیدن به دلیل ایجاد بوی بد دهان (هالیتوزیس) و لکه‌دار شدن دندان‌ها شهرت دارد. تار و نیکوتین موجود در سیگار از علل اصلی تغییر رنگ دندان ها هستند، در حالی که مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو به بوی بد دهان کمک می‌کنند.
پیامدهای سیگار کشیدن:
- لکه‌ها: تغییر رنگ زرد یا قهوه‌ای دندان‌ها در اثر سیگار کشیدن شایع است.
- هالیتوزیس: بوی دود و تاثیر سیگار بر روی باکتری‌های دهانی باعث بوی بد دهان می‌شود.
کاهش حس چشایی و بویایی
سیگار کشیدن حس‌های چشایی و بویایی را کاهش می‌دهد، که می‌تواند لذت از غذا را تحت تاثیر قرار دهد. این کاهش حس‌ها معمولاً توسط افرادی که سیگار می‌کشند برای سال‌ها نادیده گرفته می‌شود تا زمانی که سیگار را ترک کنند.
پیامدهای سیگار کشیدن:
-
تغییر در سلول‌های حسی: مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند به تغییر در سلول‌های چشایی و بویایی منجر شوند.
خشکی دهان (زیروستومیا)
افراد سیگاری اغلب دچار خشکی دهان می‌شوند که می‌تواند پوسیدگی دندان و بیماری لثه را تشدید کند. بزاق برای شستشو و پاک کردن ذرات غذا و خنثی کردن اسیدهای تولیدشده توسط باکتری‌ها بسیار مهم است.
پیامدهای سیگار کشیدن:
-
کاهش جریان بزاق: سیگار کشیدن غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث کاهش تولید بزاق می‌شود.
مشکلات سیگار کشیدن و جراحی دندان
اختلال در جریان خون و کاهش سطح اکسیژن
بهبودی پس از جراحی‌های دندانی در صورتی که بیماران سیگار بکشند، طولانی‌تر می‌شود و خطر عوارض افزایش می‌یابد. سیگار کشیدن جریان خون را مختل کرده و سطح اکسیژن در جریان خون را از طریق چندین مکانیزم کاهش می‌دهد، که عمدتاً مربوط به اثرات نیکوتین و استنشاق مواد مضر موجود در دود سیگار است. مشکلاتی که افراد سیگاری با آن مواجه هستند شامل:
- تنگی رگ‌ها به وسیله نیکوتین: نیکوتین که یکی از اجزای اصلی دود سیگار است، یک عامل قوی تنگ‌کننده رگ‌ها می‌باشد. هنگامی که شما سیگار می‌کشید، نیکوتین وارد جریان خون شده و سیستم عصبی سمپاتیک را تحریک می‌کند. این تحریک باعث می‌شود رگ‌های خونی کوچک بدن، یا همان شریان‌ها، تنگ شوند. تنگ شدن این رگ‌ها قطر مسیر جریان خون را کاهش می‌دهد و در نتیجه جریان خون به بافت‌های مختلف، از جمله بافت‌های حفره دهان، کاهش می‌یابد.
- کاهش ظرفیت حمل اکسیژن: یکی دیگر از مشکلات اصلی سیگار کشیدن، وجود مونوکسید کربن (CO) در دود سیگار است. CO تمایل بسیار بیشتری به هموگلوبین (مولکول موجود در گلبول‌های قرمز که اکسیژن را حمل می‌کند) نسبت به اکسیژن دارد. هنگامی که دود سیگار استنشاق می‌شود، CO به راحتی به هموگلوبین متصل می‌شود و این اتصال باعث کاهش قابل توجه مقدار اکسیژنی می‌شود که خون قادر به حمل و تحویل به بافت‌ها است. در نتیجه، بافت‌ها، از جمله بافت‌های لثه و حفره دهان، اکسیژن کمتری دریافت می‌کنند که برای عملکرد طبیعی و بهبودی ضروری است.
- اختلال در عملکرد اندوتلیوم: سیگار کشیدن همچنین باعث آسیب به اندوتلیوم، که لایه داخلی رگ‌های خونی است، می‌شود. سلول‌های اندوتلیال نقش حیاتی در حفظ سلامت رگ‌ها دارند، از جمله تنظیم جریان خون و قطر رگ‌ها. سیگار کشیدن می‌تواند باعث اختلال در عملکرد اندوتلیال شود که با کاهش توانایی گشاد شدن رگ‌ها و تمایل به التهاب و تشکیل لخته مشخص می‌شود. این اختلال می‌تواند جریان خون را بیشتر مختل کند.
- افزایش چسبندگی خون: سیگار کشیدن می‌تواند باعث افزایش چسبندگی یا غلظت خون شود. این تغییر باعث می‌شود که خون نتواند به راحتی از رگ‌های کوچک عبور کند، به‌ویژه رگ‌هایی که قبلاً به‌دلیل تنگی ناشی از نیکوتین محدود شده‌اند. افزایش چسبندگی خون همچنین خطر تشکیل لخته را افزایش می‌دهد که جریان خون را بیشتر مسدود می‌کند.
- تشویق به ایجاد آترواسکلروز: سیگار کشیدن طولانی‌مدت به توسعه آترواسکلروز کمک می‌کند، وضعیتی که در آن پلاک در داخل شریان‌ها جمع می‌شود. این تجمع باعث تنگ شدن شریان‌ها و محدود شدن جریان خون می‌شود. در سلامت دهان، کاهش جریان خون به‌دلیل آترواسکلروز می‌تواند سلامت لثه‌ها و سایر بافت‌های دهانی را به خطر بیاندازد.
کاهش پاسخ ایمنی
افراد سیگاری معمولاً پاسخ ایمنی کمتری دارند به دلیل اثرات مضر دود سیگار بر سیستم ایمنی بدن. این ضعف در عملکرد ایمنی می‌تواند افراد سیگاری را بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌ها کند، از جمله عفونت‌هایی که بر سلامت دهان تأثیر می‌گذارند. در اینجا دلایل اصلی کاهش پاسخ ایمنی در اثر سیگار کشیدن آمده است:
- اختلال در عملکرد سلول‌های ایمنی: دود سیگار حاوی مواد شیمیایی مضر زیادی است که می‌توانند مستقیماً بر عملکرد انواع مختلف سلول‌های ایمنی، مانند لنفوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها و ماکروفاژها، تأثیر بگذارند. این سلول‌ها برای مبارزه با عفونت‌ها و حفظ یک پاسخ ایمنی سالم حیاتی هستند. مواد سمی موجود در دود سیگار می‌توانند توانایی این سلول‌ها را برای پاسخ مؤثر به پاتوژن ها مختل کرده و در نتیجه دفاع ایمنی بدن را کاهش دهند.
- التهاب و استرس اکسیداتیو: سیگار کشیدن موجب التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو در بدن می‌شود. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار تولید سیتوکین های التهابی و رادیکال‌های آزاد را تحریک می‌کند که می‌توانند به بافت‌ها و سلول‌ها آسیب برسانند. التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو ناشی از سیگار کشیدن باعث تضعیف سیستم ایمنی شده و آن را کمتر قادر به پاسخ‌دهی به عفونت‌ها و بهبودی زخم‌ها می‌کند.
- سرکوب تولید آنتی‌بادی‌ها: سیگار کشیدن می‌تواند با توانایی سیستم ایمنی برای تولید آنتی‌بادی‌ها تداخل ایجاد کند. آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که مهاجم‌های خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها را شناسایی و خنثی می‌کنند. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند تولید این آنتی‌بادی‌ها را کاهش دهند و در نتیجه فرد سیگاری را بیشتر در معرض عفونت ها قرار دهند.
- تغییر در توزیع سلول‌های ایمنی: سیگار کشیدن می‌تواند توزیع و عملکرد سلول‌های دندریتیک، که برای شروع پاسخ‌های ایمنی ضروری هستند، تغییر دهد. همچنین بر تعادل انواع مختلف سلول‌های ایمنی در بدن تأثیر می‌گذارد که می‌تواند پاسخ ایمنی طبیعی را مختل کند.
- اختلال در بهبود زخم‌ها: سیستم ایمنی نقش حیاتی در بهبود زخم‌ها دارد. سیگار کشیدن این فرآیند را مختل کرده و باعث می‌شود بهبود زخم‌ها کندتر و کمتر مؤثر باشد. این موضوع به‌ویژه در سلامت دهان مهم است، جایی که بهبود پس از عمل‌های دندانپزشکی یا آسیب‌های لثه در افراد سیگاری می‌تواند به‌طور قابل توجهی به تعویق بیافتد.
خشکی حفره دندان
خشکی حفره، که به‌طور پزشکی به آن استئیت آلوئولار گفته می‌شود، یک شرایط دردناک دندانی است که ممکن است پس از کشیدن دندان یا جراحی دندانپزشکی رخ دهد. این مشکل معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که لخته خونی که در حفره‌ای که دندان از آن خارج شده تشکیل می‌شود، قادر به تشکیل نشود، جابجا شود یا قبل از اینکه زخم التیام یابد، حل شود. در نتیجه، استخوان و اعصاب زیرین در معرض هوا، غذا، مایعات و باکتری‌ها قرار می‌گیرند که باعث درد شدید و افزایش خطر عفونت می‌شود.
معمولاً درد خشکی حفره یک تا سه روز پس از کشیدن دندان آغاز می‌شود. این درد می‌تواند شدید باشد و ممکن است به گوش، چشم، شقیقه یا گردن در همان سمت انتشار یابد. در موارد خشکی حفره و جراحی دهان، اگر لخته خون محافظتی موجود نباشد، گاهی اوقات استخوان در حفره قابل مشاهده و در معرض دید قرار می‌گیرد که باعث درد شدید می‌شود.
ممکن است بوی بد یا طعم ناخوشایندی از حفره بیرون بیاید به دلیل بافت‌های در معرض هوا و رشد احتمالی باکتری‌ها.
خشکی حفره یک عارضه نسبتاً نادر اما شدید است و درمان سریع برای تسکین درد و تسهیل بهبود ضروری است.
تاثیرات سیگار کشیدن بر حس چشایی و بویایی شما
سیگار کشیدن می‌تواند حس چشایی و بویایی را کاهش دهد، دو حس مرتبط که به طور چشمگیری در لذت بردن از غذا و کیفیت کلی زندگی ما تأثیر دارند. این اثر کاهشی به دلیل چندین عامل مرتبط با مواد شیمیایی موجود در دود سیگار و تأثیر آنها بر دهان، بینی و مغز ایجاد می‌شود. سیگار کشیدن بر این حواس تأثیر می‌گذارد:
- آسیب مستقیم به جوانه‌های چشایی و گیرنده‌های بویایی: دود سیگار حاوی مواد شیمیایی مختلفی است که می‌توانند مستقیماً به جوانه‌های چشایی زبان و گیرنده‌های بویایی بینی آسیب برسانند. این گیرنده‌های حسی مسئول شناسایی طعم و بو هستند. مواد شیمیایی موجود در دود می‌توانند باعث التهاب و آتروفی این گیرنده‌ها شوند و حساسیت و کارایی آنها را کاهش دهند.
- اختلال در عملکرد سلول‌های حسی: قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض ترکیبات سمی موجود در دود سیگار می‌تواند باعث کاهش کارایی سلول‌های حسی مسئول حس چشایی و بویایی شود. با گذشت زمان، این سلول‌ها ممکن است به طور مؤثری تجدید نشوند، که منجر به کاهش تعداد جوانه‌های چشایی و گیرنده‌های بویایی عملکردی می‌شود.
- کاهش تولید بزاق: سیگار کشیدن بر تولید بزاق تأثیر می‌گذارد، که برای حل شدن مواد شیمیایی غذایی که جوانه‌های چشایی را تحریک می‌کنند ضروری است. کاهش جریان بزاق بر درک طعم تأثیر می‌گذارد و باعث خشکی دهان می‌شود، که می‌تواند حس چشایی و بویایی را بیشتر کاهش دهد.
- احتقان و التهاب بینی: دود سیگار می‌تواند باعث تحریک و التهاب غشاهای مخاطی بینی شود که منجر به احتقان بینی می‌شود. این احتقان می‌تواند عبور مولکول‌های بو را به گیرنده‌های بویایی مسدود کرده و حس بویایی را مختل کند. از آنجا که بو یک جزء مهم از درک طعم است، این احتقان همچنین می‌تواند بر حس چشایی تأثیر بگذارد.
- تأثیرات عصبی: نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند بر نواحی مغز که مسئول پردازش طعم‌ها و بوها هستند، تأثیر بگذارند. نیکوتین سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز را تغییر می‌دهد، که ممکن است به طور غیرمستقیم بر نحوه پردازش و درک اطلاعات طعم و بو تأثیر بگذارد.
- تجمع قطران و رسوبات شیمیایی: قطران و سایر رسوبات از دود سیگار می‌توانند بر روی زبان و در مجاری بینی جمع شوند و مانعی فیزیکی ایجاد کنند که با تعامل بین گیرنده‌های چشایی و بویایی و محرک‌های مربوطه تداخل می‌کند.
مهم است بدانید که کاهش حس چشایی و بویایی ناشی از سیگار کشیدن معمولاً به صورت تدریجی رخ می‌دهد و ممکن است به سرعت برای فرد سیگاری قابل تشخیص نباشد. با این حال، بسیاری از سیگاری‌ها گزارش می‌دهند که پس از ترک سیگار، بهبود چشمگیری در این حواس تجربه می‌کنند، زیرا بدن شروع به بهبودی می‌کند و سلول‌های حسی از اثرات دود سیگار ترمیم می‌شوند.
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یک بیماری التهابی مزمن ریه است که باعث محدودیت جریان هوا از ریه‌ها می‌شود. این یک بیماری پیشرونده است، به این معنی که به‌تدریج با گذشت زمان بدتر می‌شود. عامل اصلی COPD قرارگیری طولانی‌مدت در معرض گازها یا ذرات محرک است، که معمولاً از دود سیگار ناشی می‌شود. افرادی که مبتلا به COPD هستند، خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان ریه و سایر بیماری‌های مرتبط دارند.
اگر شما در نظر دارید ایمپلنت دندانی یا درمان جراحی دهانی انجام دهید، بهتر است سابقه پزشکی خود را با دندانپزشک بررسی کنید که می‌تواند در فرآیند برنامه‌ریزی کمک کند.
